زمانی که بعد از خوردن یک ماده خوراکی یا غذای خاص، سیستم ایمنی بدن شما واکنش‌هایی مثل کهیر، مشکلات تنفسی و گوارشی و… را نشان می‌دهد؛ یعنی شما به آن ماده یا غذا حساسیت دارید.
این نوع حساسیت، حساسیت یا آلرژی غذایی نام دارد که در افراد مختلف متفاوت است. هر شخص ممکن است به یک ماده خوراکی آلرژی داشته باشد.
حتما می‌پرسید اساسا حساسیت چرا به‌وجود می‌آید؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که ممکن است سیستم ایمنی بدن ما، بعضی از پروتئین‌های موجود در غذای آلرژی‌زا را مضر تشخیص بدهد. در صورت بروز این حالت، بدن مقدار زیادی ماده شیمیایی از جمله هیستامین را برای مقابله با این عامل بیگانه ترشح می‌کند؛ همین ماده شیمیایی باعث بروز حساسیت و التهاب می‌شود.
آلرژی در کودکان و بزرگسالان
براساس آمارها، 6 تا 8 درصد از کودکان زیر 3 سال و همچنین 5 درصد از بزرگسالان به انواع حساسیت‌های غذایی مبتلا هستند. برای آلرژی غذایی درمان خاصی وجود ندارد. مواردی دیده شده که این آلرژی در کودکان با افزایش سن بهبود پیدا کرده است.
علائم آلرژی غذایی
شدت آلرژی غذایی در همه افراد یکسان نیست. در برخی ممکن است شدت علائم به حدی رسد که فرد مجبور باشد به بیمارستان مراجعه کند. علائم آلرژی معمولا تا دو ساعت پس از خوردن ماده غذایی موردنظر خود را نشان می‌دهند.
رایج‌ترین علائم آلرژی که تقریبا در تمام افراد یکسان است، شامل موارد زیر می‌شوند:
- سرگیجه یا از دست‌دادن هوشیاری
- خارش بدن و کهیر
- حالت تهوع، درد در شکم یا اسهال
- سوزش یا خارش دهان
- ورم صورت یا سایر اعضای بدن
- مشکلات تنفسی مثل گرفتگی بینی
آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی یک نوع حساسیت غذایی بسیار شدید است که می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیاندازد. در صورت ابتلا به آن، علائم زیر در فرد بروز می‌کند:
- افت شدید فشار خون
- تورم گلو، به طوری که نفس کشیدن برای فرد سخت می‌شود
- صعف و کاهش هوشیاری
این نوع از حساسیت باید به سرعت توسط پزشک درمان شود؛ درغیر این‌صورت موجب به کما رفتن و یا حتی مرگ فرد می‌شود.
انواع آلرژی‌های غذایی
در خون، پروتئینی به نام انتی بادی وجود دارد که سیستم ایمنی بدن برای مبارزه و تشخیص عفونت از آن استفاده می‌کند. به طور کلی دو نوع اتنی بادی در بدن وجود دارد: انتی بادی IgE و انتی بادی غیر IgE.
اگر هنگام بروز حساسیت انتی بادی IgE آزاد شود، آلرژی غذایی IgE رخ داده است؛ اما اگر آنتی بادی‌های IgE آزاد نشوند یعنی آلرژی از نوع غیر IgE است. در نوع دوم آلرژی بخش‌های دیگر سیستم ایمنی بدن مسئول مبارزه با تهدید شناسایی شده هستند.
در ادامه، 8 ماده غذایی که حساسیت‌زا هستند را معرفی می‌کنیم؛ پس با ما همراه باشید.
1. ماهی
شایع‌ترین نوع حساسیت، حساسیت به ماهی است. در حال حاضر 2 درصد از بزرگسالان درگیر این نوع حساسیت هستند. جالب است بدانید، ۴۰ درصد افراد در بزرگسالی به این حساسیت مبتلا می‌شوند.
علائم اصلی ابتلا به این نوع آلرژی، اسهال و استفراغ است اما در برخی موارد ممکن است شدت این علائم به حدی بالا برود که فرد دچار آنافیلاکسی شود. همچنین، علائم این حساسیت به نشانه‌های مسمومیت ناشی از باکتری، ویروس یا سم شباهت بسیاری دارد.
2. سویا
در دانه سویا یا محصولات حاوی آن پروتئینی وجود دارد که باعث بروز حساسیت می‌شود. این نوع آلرژی بیشتر در نوزادان و کودکان زیر ۳ سال دیده می‌شود.
تحقیقان نشان می‌دهند درصد کمی از نوزادانی که به شیر گاو آلرژی دارند، به سویا نیز حساسیت نشان می‌دهند. افراد مبتلا به این نوع آلرژی، باید از خوردن هر محصولی که حاوی سویا است مثل شیر سویا پرهیز کنند.
3. گندم
حساسیت به گندم بیشتر در کودکان دیده می‌شود؛ که البته برای اکثر کودکان تا سال 10 سالگی این آلرژی برطرف می‌شود. از علائم این آلرژی می‌توان به التهاب پوستی، کهیر یا اختلالات گوارشی اشاره کرد.
علت حساسیت به گندم، واکنش سیستم ایمنی بدن به یکی از هزاران پروتئین موجود در آن است؛ که گاهی اوقات ممکن است بسیار شدید و کشنده باشد.
این حساسیت شباهت زیادی به سلیاک و حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی دارد. البته، این بیماری‌ها کشنده نیستند؛ بلکه افراد مبتلا به آن‌ها باید از خوردن هر ماده‌ای که حاوی گندم و پروتئین گلوتن است، پرهیز کنند.
در مقابل، افرادی که به گندم حساسیت دارند تنها کافی است مصرف آن را قطع کنند. نکته مهمی که افراد دارای این حساسیت باید به آن توجه کنند این است که امکان دارد این ماده در مواد آرایشی و بهداشتی نیز به کار رفته باشد. حساسیت به گندم با تست پوستی نیز قابل شناسایی و تشخیص است.
4. آجیل‌های درختی
بادام هندی، پسته و گردو از جمله آجیل‌های درختی هستند که می‌توانند حساسیت‌زا باشند. توصیه می‌شود افرادی که به یک یا دو نوع از این دانه‌ها آلرژی دارند، از مصرف بقیه نیز پرهیز کنند. برخلاف انواع دیگر آلرژی، این نوع معمولا تا آخر عمر ادامه دارد و برطرف نمی‌شود.
از آنجایی که این نوع حساسیت می‌تواند کشنده باشد، توصیه می‌شود افراد مبتلا به آن همیشه قلم EPI را همراه خود داشته باشند. قلم EPI درواقع نوعی آمپول است که افراد می‌توانند در زمان حمله آلرژیک به خود تزریق کرده و از بروز اتفاقات دیگر جلوگیری کنند.
5. بادام زمینی
یکی دیگر از انواع رایج حساسیت، حساسیت به بادام زمینی است. دلیل بروز این حساسیت هنوز کاملا مشخص نیست اما ممکن است ارثی باشد.
درحال حاضر، 8 درصد از کودکان و 2 درصد از بزرگسالان به این حساسیت مبتلا هستند. موثرترین راه جلوگیری از این حساسیت، پرهیز از مصرف بادام زمینی است.
6. تخم‌مرغ
حساسیت به تخم‌مرغ نیز یکی دیگر از شایع‌ترین انواع حساسیت در کودکان است. پروتئین‌های موجود در زرده و سفیده تخم‌مرغ کمی با هم تفاوت دارند؛ بنابراین ممکن است افراد تنها به سفیده یا زرده تخم‌مرغ حساسیت داشته باشند. از آنجایی که پروتئین‌های آلرژی‌زا در سفیده تخم‌مرغ بیشتر وجود دارد، حساسیت به سفیده آن بیشتر دیده می‌شود.
اگر به تخم مرغ حساسیت دارید، لازم نیست از تمام مواد غذایی حاوی آن پرهیز کنید؛ چون تخم مرغی که در معرض حرارت قرار می‌گیرد، خاصیت حساسیت‌زا بودنش را از دست می‌دهد. براساس تحقیقات انجام شده در این حوزه، کودکانی که دارای این نوع حساسیت هستند، می‌توانند بیسکوئیت‌ها و کیک‌هایی که تخم مرغ دارند را بدون مشکل مصرف کنند.
البته این نکته را نیز درنظر داشته باشید که این شرایط برای همه یکسان نیست؛ ممکن است افرادی حتی به تخم مرغ پخته نیز آلرژی داشته باشند؛ بنابراین حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.
7. شیر گاو
یکی دیگر از حساسیت‌های رایجی که 2 تا 3 درصد از کودکان را درگیر کرده است، حساسیت به شیر گاو است. البته این آلرژی در اکثر کودکان تا سن 3 سالگی برطرف می‌شود، به همین خاطر این نوع حساسیت در بزرگسالان کمتر دیده می‌شود. حساسیت به شیر گاو می‌تواند از هر دو نوع IgE و غیر IgE باشد، اما نوع IgE آن متداول‌تر است.
علائم آلرژی IgE شامل کهیر، التهاب پوست و استفراغ می‌شود و در نوع غیر IgE فرد علائمی مثل یبوست، اسهال، و نفخ در ناحیه شکم را دارد.
دو نکته مهم در مورد تمامی حساسیت‌های گفته شده وجود دارد: یک اینکه همه آن‌ها از طریق تست پوستی، بررسی سابقه بیمار، آزمایش خون و کنترل مواد غذایی مصرفی قابل تشخیص هستند و دو اینکه تمام این حساسیت‌ها می‌توانند شدت پیدا کرده و تبدیل به آنافیلاکسی شوند.
