تابحال مزه ی غذاها را بدون ادویه تصور کرده اید؟
استفاده از ادویه از جمله زعفران در طبخ غذاها اهمیتی ویژه دارد، اگر می خواهید به میزان اهمیت آن پی ببرید کافیست لحظه ای غذاها را بدون ادویه تصور کنید.
مطمئنم شما هم مثل من برایتان این امکان وجود ندارد و نمی توانید بدون وجود ادویه از غذایتان لذت ببرید. حال که نمی شود غذاها را بدون ادویه ی مخصوص آنها تصور کرد و به ارزش وجود ادویه ها به دلیل طعم دادن و لذتپذیر کردن بیشتر غذا پی بردیم، ما شما را طی یک مقاله با ارزشمندترین و گرانترین ادویه جهان یعنی زعفران آشنا می کنیم.
هر چند ممکن است شما با آن از قبل آشنا باشید و مقداری از آن را در آشپزخانه منزلتان ذخیره داشته باشید، در عین حال مطالبی با طعم زعفرانی برایتان آماده کرده ایم که بدون شک به دانسته هایتان افزوده و از طعم دلپذیرش لذت خواهید برد. با ما همراه باشید.
تاریخچه ی زعفران
هزاران سال است انسانها در آشپزی از ادویه ها بعنوان طعم دهندهایی ماهر در غذاها بهره می برند. زعفران کلمه ای عربی ست و فارسی آن زرپران میباشد، به معنای گلی که پرهای آن مانند زر است.
تاریخ رویش و پیدایش این گیاه به قبل از میلاد مسیح و قرن هفتم بازمیگردد. در طول تاریخ این زعفران بوده که در صدر گرانترین ادویه های جهان قرار می گیرد. این گیاه بومی جنوب غربی آسیاست و بعد از آن برای اولین بار در یونان کشت شد.
زعفران سالیان زیادیست که بعنوان ادویه، رنگ، عطر و دارو مورد استفاده قرار می گیرد. در نقاشی های ماقبل تاریخ مشاهده می شود که از رنگدانه های آن برای نقاشی های روی دیواره ی غارها استفاده شده است. نمونه ی این غار در عراق کنونی موجود است.ایران از بزرگترین تولید کننده های زعفران در جهان به شمار می رود و نزدیک به نه دهم تولید در جهان را به خود اختصاص داده است.
آشنایی با گیاه زعفران
زعفران معروف به طلای سرخ با نام علمی کرکوس ساتیوس از خانواده زنبقیان می باشد، گیاهی که گل آن سه کلاله دارد و با دست چیده می شود، همچنین کاشت و برداشت آن بسیار پرزحمت بوده، واین یکی از دلایل گران قیمت بودن آن در سطح جهان است.
زمان کاشت و برداشت
بهترین زمان برای کاشت گیاه زعفران ماه های اردیبهشت و خرداد و زمان برداشت آن مهر و اواسط آبان می باشد. این گیاه نسبت به دیگر گیاهان میزان آبدهی و مراقبت کمتری میطلبد. و جالب تر اینکه بعد از کاشت پیاز آن تا هفت سال نیازی به کاشت مجدد نیست.
زعفران در کدام کشورها تولید می شود؟
این ادویه ارزشمند در جنوب اروپا هم کشت میشود و امروزه در بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه ، فرانسه، اسپانیا ، یونان، ایتالیا، ترکیه، ایران و همچنین هندوستان و مراکش کاشت و برداشت می شود.
نوع کاربرد و میزان استفاده
اگر در حال پخت کائلا، کاری یا برنج ایرانی هستید مطمئنا به زعفران احتیاج پیدا می کنید، اما نیازی به نگرانی نیست چون با توجه به گران بودن این ادویه شما به مقدار کمی از آن برای طعم دادن نیاز خواهید داشت. زیرا عطر و طعم آن می تواند به سرعت بر دستور غذای شما غلبه کند ، بنابراین از مقدار کم شروع کنید و اگر فکر می کنید به مقدار بیشتری از آن احتیاج دارید ، مقدار بیشتری اضافه کنید.
خواص دارویی
زعفران از همان قدیم یک عنصر ارزشمند به لحاظ خواص دارویی شمرده شده و امروزه در صنایع دارویی و آرایشی کاربرد فراوانی پیدا کرده است. از جمله خواص دارویی آن می توان به درمان بیماری هایی چون بزرگ شدن کبد، اسهال خونی، عفونت دستگاه ادراری و طحال اشاره کرد.
این ادویه به هضم طبیعی غذا کمک میکند، باعث تقویت معده و ضد نفخ نیز هست. به دلیل وجود کروسین و کروستین زعفران دارای خواص ضدافسردگی می باشد، مانع آسیب‌های پیش‌رونده سلول‌های مغز ، التهاب، باعث کاهش اشتها و کاهش وزن همانند چای سبز می شود.
زعفران همچنین برای رفع مشکلاتی چون بیخوابی، افسردگی، کنترل حافظه، درد های زایمان، سوزش سر دل، آلزایمر، آسم، گلودرد و همچنین استفراغ مورد استفاده قرار می گیرد.
از دیگر فواید و کاربرد آن برای مواردی چون آسم، سرفه، گلودرد و همچنین برای مشکلات بیخوابی، سرطان، سخت شدن شریان‌ها، استفراغ، گاز روده، افسردگی، اضطراب، کنترل حافظه، بیماری آلزایمر، درد هنگام زایمان، سوزش سر دل، بیماری پوستی به نام پسوریازیس و پوست خشک مناسب است. ماسک زعفران به پوست لطافت و شادابی چشمگیری میبخشد.
زنان بسیاری هستند که از زعفران تا به امروز برای کاهش دردهای دوران پریودی وسندروم پیش از قاعدگی استفاده می کنند. مردان نیز برای پیشگیری از انزال زودرس، مشکل ناباروری و بهبود میل جنسی استفاده می کنند.
موارد کاربردی دیگر
در ایران معمولا اکثر غذاها با زعفران طبخ و معطر می شوند. این ادویه گران بها در انواع خورشت‌هایی چون قیمه بادمجان، قیمه با سیب زمینی، و پلوهایی مانند ته‌چین، لوبیاپلو، زرشک‌پلو با مرغ، عدس‌پلو و…. به کار می‌رود. از جمله می توان به کاربرد آن در تهیه انواع دسر ها همچون حلوا و شله زردکه مصرف فراوانی در ایران دارد اشاره کرد.
شاید تعجب کنید اما زعفران در صنعت نساجی نیز به‌عنوان یک رنگ برای پارچه کاربرد دارد. امروزه بیشتر مردم جهان طرفدار رنگ‌های طبیعی به سبب ایمنی و فقدان تأثیرات منفی بر سلامت بدن هستند. به همین علت سال‌هاست که رنگ‌های طبیعی همچون زعفران در صنعت رنگرزی جهان مورداستفاده قرار می‌گیرند.
برخی افراد برای رفع کم‌پشتی مو به‌طور مستقیم زعفران را به پوست سرخود می مالند. آلمانی ها نیز از آن به‌عنوان آرامش‌بخش، درمان آسم، درد معده و شکم استفاده میکنند. این طلای سرخ به دلیل ترکیبات خاصی که دارد، در صنایع بهداشتی، تولید مواد معطر و خوشبوکننده نیز کاربرد زیادی دارد.
سالها پیش در زمان قدیم زنان رومی، موهای رنگ روشن و بلوند را بد می‌دانستند و با ورود دختران برده اسکاندیناوی، زنان اشراف تصمیم گرفتند تا موهای‌شان را روشن‌تر کنند. به این ترتیب از دم کرده غلیظ زعفران برای روشن کردن موهای خود استفاده می‌کردند.
مقدار مجاز مصرف
مثل هر چیز دیگری این ادویه هم حد مجاز و غیر مجازی برای مصرف دارد. پس نباید در مصرف آن زیاده روی کرد. به طور معمول مصرف سه گرم زعفران برای یک نفر در ماه را مجاز دانسته اند و گفته شده مصرف بیش از پنج گرم آن در یک وعده غذایی توصیه نمی شود. چراکه باعث عوارضی چون سرگیجه، حالت تهوع، وکاهش ضربان قلب می شود.
مصرف بیش از حد این طلای سرخ موجب رقیق شدن بیش از حد خون و همچنین کاهش فشار خون شده که عوارضی چون خونریزی بینی و حتی رحمی در بانوان را به دنبال دارد. به همین دلیل خانم های باردار از مصرف آن منع می شوند چراکه ممکن است موجب سقط جنین در ماه های اولیه بارداری شود.
چند روش جالب برای تشخیص زعفران اصل از تقلبی آن هنگام خرید
- اصل آن خاصیتی دارد که در بنزین حل نمیشود آن را در مقداری بنزین قرار دهید نباید باعث تغییر رنگ و زردی رنگ بنزین شود.
- آن را روی گاز متان همان گاز شهری خودتان قرار دهید اگر به رنگ نارنجی یا بنفش تغییر کرد اصل است اگر زرد شد تقلبی ست.
- مقداری از آن را در آبی که جوش شیرین درآن حل شده بریزید اگر رنگ آب زرد شد اصل واگر قرمز شد تقلبی ست.
ناگفته نماند این طلای سرخ و گران بها یکی از ارزشمندترین سوغاتی های شهر زیارتی و سیاحتی مشهد مقدس است. بدون اغراق می شود گفت بیش از نیمی از تولیدات زعفران ایران در خراسان کشت و به نقاط مختلف جهان صادر میشود.
