هر چیزی در هر زمنیه‌ای، دارای تاریخچه است. این تاریخچه ممکن است برای بعضی افراد صرفا از جنبه بالابردن اطلاعات عمومی استفاده شود و کاربرد چندانی برای فعالیت در آن حوزه نداشته باشد.
بازاریابی، در مفهوم خرید و فروش از قرن هفتم پیش از میلاد در آسیای صغیر وجود داشت. به دلیل اینکه بازاریابی خیلی کارآمدتر از مبادله پایاپای بود، به سرعت در سراسر دنیای متمدن گسترش یافت.
امروزه نیز اهمیت بازاریابی برای تمام کسب‌وکارها مسلم است. درواقع بازاریابی فرایندی است که شامل تحقیق، ترویج و فروش محصولات و خدمات به بازار هدف (مصرف‌کنندگان) می‌شود. کسب‌وکارها برای موفقیت در فروش محصولات و خدمات خود به بازاریابی نیاز دارند.
شاید درحال حاضر شما محصول یا خدماتی فوق‌العاده و پرتقاضا تولید کرده باشید؛ اما مادامی که مردم (مصرف‌کنندگان) از وجود این محصول یا خدمات مطلع نباشند، سودی نصیب شما نخواهد شد.
اما پیش از هرگونه اقدامی در زمینه بازاریابی باید با تاریخچه آن آشنا شوید؛ پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
تاریخچه
امروزه بازاریابی به عنوان آمیزه‌ای پیشرفته از استراتژی و فناوری شناخته می‌شود. اما در گذشته، به این شکل و با این معنا و مفهوم وجود نداشته‌است. می‌توان گفت فعالیت‌های بازاریابی از زمانی استارت خورد که انسان‌ها سعی داشتند کالاهای خود بفروشند.
قدمت تلاش‌های صورت‌گرفته در این زمینه، ممکن است به قدمت تمدن بشر باشد. تاریخچه بازاریابی با تلاش برای توسعه‌ی ارتباطات متقاعدکننده برای فروش کالاها و خدمات آغاز شده و ریشه در چین و هند باستان دارد. شاید آن زمان، این فعالیت به عنوان بازاریابی شناخته‌شده نبوده است، اما ایده‌ی بازاریابی، آن زمان شکل گرفت و پیشرفت خود را آغاز کرد.
مفهوم بازاریابی
ایده بازاریابی، با توجه به شناخت ما در عصر مدرن کنونی، در جریان انقلاب صنعتی شکل گرفت. این دوره، اواخر قرن هجدهم آغاز شد و تا قرن نوزدهم ادامه یافت. انقلاب صنعتی، دوره‌ی تغییرات سریع اجتماعی بود که نوآوری‌ها در صنایع علمی و فنی، محرک آن بودند.
در جریان انقلاب صنعتی بود که مردم به تدریج دریافتند، خرید کالاها نسبت به ساختن آن‌ها، آسان‌تر است. تولیدات انبوه، صنایع بسیاری را ایجاد کرد که همگی در جهت برطرف کردن نیازهای بازار مصرف‌کننده تلاش می‌کردند. زیرساخت‌های حمل و نقل و رسانه‌ها شکل گرفتند. در این بین، تولیدکنندگان سعی داشتند برای گسترش کالاهای مورد نیاز مشتریان، راه‌های بهتری پیدا کنند و برای مطلع کردن آن‌ها از این کالاها، رویکرد پیچیده‌تری را در پیش بگیرند.
رقابت در دنیای کسب و کار تا قرن بیستم میلادی به اوج خود رسید. همان زمان بود که نیاز به افزایش فروش با استفاده از تکنیک‌های بازاریابی، به منظور رقابت با سایر کسب‌وکارها ضروری شد. توانایی توسعه‌ی یک برند و بازاریابی درست آن، به موضوعی حیاتی و ارزشمند تبدیل شد و به این ترتیب تاریخچه بازاریابی را متحول کرد.
بازاریابی قبل از اینترنت
همانطور که گفته شد ابتدایی‌ترین شکل بازاریابی تلاش برای متقاعد کردن مشتریان به خرید محصولات بود؛ بنابراین کسانی که مهارت‌های ارتباطی بهتری داشتند در فروش موفق‌تر بودند.
با پیشرفت صنعت، بازاریابی شکل پیچیده‌تری به خود گرفت. تولید انبوه و ارزان‌تر با استفاده از ماشین‌آلات باعث شد که محصولات بیشتری در اختیار مردم قرار بگیرد و رقابت برای فروش هم بیشتر شود. در دهه ۶۰ میلادی متخصص بازاریابی، مدیریت بازاریابی و برنامه‌ریزی استراتژیک بازاریابی به مباحث مهم و ضروری برای کسب‌وکارها تبدیل شدند.
اولین‌ها
اختراع روش جدید در چاپ توسط گوتنبرگ در سال ۱۴۵۰ اولین مرحله در تاریخچه بازاریابی محسوب می‌شود. گوتنبرگ در سال ۱۴۵۶ صنعت چاپ را متحول نمود.
اوایل نوامبر سال ۱۸۹۴ اولین بیلبورد در سینسیناتی، اوهایو توسط فردی به نام ویلیام دونالدسون (William Donaldson) ساخته شد و این‌گونه بود که اولین نوع تبلیغات بیلبوردی انجام شد.
نخستین نوع شناخته شده تبلیغات رادیویی نیز در اوایل سال ۱۹۲۲ انجام شد؛ زمانی که AT&T شروع به تبلیغ فرصت های پخش رادیویی کرد.
اولین تبلیغ تلویزیونی نیز برای شرکت Bulova Watch در سال ۱۹۴۱ انجام شد.
اصطلاح بازاریابی تلفنی برای اولین بار در اواخر دهه ۷۰ مورد استفاده قرار گرفت. رشد استفاده از تله مارکتینگ از زمان تلفن چی های قرن ۱۹ اتفاق افتاد.
سال 1997 میلادی – اولین استفاده ثبت شده از واژه سئو؛ Jason Gambert ادعا می‌کند اولین کسی بوده که در سال ۲۰۰۷ واژه سئو را در یک ایمیل به‌کار برده است. اما منشاء اصلی واژه SEO به سال ۱۹۹۷ و کتابی با عنوان Net Results باز می‌گردد.
۲۰۰۰ میلادی – شکل جدید تبلیغات، تبلیغات پرداخت به ازای کلیک (PPC) و ادوردز (Adwords) پا به عرصه بازاریابی گذاشتند.
مفهوم بازاریابی درونگرا (inbound marketing) تا سال ۲۰۰۵ مطرح نشده بود. این اصطلاح توسط HubSpot’s Brian Halligan بنیانگذار و مدیر عامل معروف‌ترین نرم افزار بازاریابی استفاده شد. این اصطلاح در سال ۲۰۰۷ میلادی وارد دنیای اینترنت شد.
در سال 2012 میلادی میزان استفاده از رسانه های اجتماعی توسط بازاریاب ها افزایش یافت. آن‌ها ۶۴% از بودجه خود را به رسانه های اجتماعی اختصاص می دادند. در حدود دو سوم کاربران وب از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کردند.
بازاریابی بعد از اینترنت
اصطلاح بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ اولین بار در دهه ۱۹۹۰ مطرح شد. اولین موتور جست‌وجو توسط یاهو به وجود آمد. موفقیت یاهو در سال‌های اول فعالیتش باعث به وجود آمدن شرکت‌های اینترنتی دیگر مانند HotBot، LookSmart، MSN و گوگل شد.
اولین کمپین آنلاین توسط شرکت Bristol-Myers Squibb راه‌اندازی شد که بسیار موفقیت‌آمیز بود؛ به طوری که در همان روز اول، ۳۰۰۰ نفر نام خود را در لیست مشتریان برای استفاده از خدمات وارد کردند. درنتیجه بازاریابی آنلاین رواج پیدا کرد و شرکت‌های بزرگی در این زمینه شروع به فعالیت کردند.
با تکامل وِب (Web)، وبسایتها به ابزاری ضروری برای تجارت تبدیل شدند. در اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰، وب‌سایت‌های ساده مبتنی بر متن، به تدریج شکوفا شدند. در ابتدا، از این وبسایتها برای ارائه اطلاعات درباره محصولات یا خدمات یک شرکت استفاده می‌شد.
چرا شناخت تاریخچه بازاریابی اهمیت دارد؟
کسانی که از گذشته خود اگاه نیستند، محکوم به تکرار آن هستند. باید ایده‌ها یا مفاهیمی که جواب نداده‌اند یا مفید واقع نشده‌اند را دور بیاندازیم نه اینکه آن‌ها را تکرار کنیم. در مقابل، تکرار موفقیت‌های گذشته و روش‌های درستی که دیگران رفته‌اند می‌تواند مسیر پیشرفت را برای هموار سازد.
همچنین مرور تحقیقات انجام شده درخصوص یک ایده یا موضوع به ما این امکان را می‌دهد که بفهمیم چه مواردی قبلا مطالعه و بررسی شده‌اند و این مطالعات تا چه اندازه گسترده بوده است، چه سوالاتی پاسخ داده شده‌اند، و چه سوالاتی بی پاسخ مانده‌اند.
به همین دلیل است که آگاهی از تاریخچه هر موضوعی، به خصوص بازاریابی که در پیشرفت صنایع و تولید نقش دارد، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
