تاب آوری مفهومی بسیار مهم در زندگی انسان امروز است. قصد داریم در این مقاله، با بررسی “تاب آوری چیست و چه تاثیری در زندگی شما دارد؟” با تاثیر این مفهوم و کاربردش در زندگی روزمره بیشتر آشنا شویم. اگر بخواهیم نگاه جامع و در عین حال دقیقی به زندگیِ اجتماعی انسان‌ها داشته باشیم، متوجه می‌شویم تاب آوري ظرفیتی براي مقاومت در برابر استرس و فاجعه است! روانشناسان همیشه سعی کرده‌اند که این قابلیت انسان را براي سازگاري و غلبه بر خطر و سختی‌ها افزایش دهند.
افراد و جوامع می‌توانند حتی پس از مصیبت‌هاي ویرانگر به بازسازي زندگی خود بپردازند.
تاب آور بودن به این معنا نیست که از این طریق بتوانید زندگی بدون تجربه استرس و درد را داشته باشید. مردم پس از گرفتار شدن در مشکلات و از دست دادن‌ها به احساس غم، اندوه و می‌رسند. مسیر دستیابی به انعطاف پذیري از طریق کار و توجه بر روي اثرات استرس و وقایع دردناك ایجاد می‌شود.
ارتقاء تاب آوري منجر به رشد افراد در به دست آوردن تفکر و مهارت هاي خود مدیریتی بهتر و دانش بیشتر می‌شود.
همچنین تاب آوري با روابط حمایتی والدین، همسالان و دیگران و همچنین با باورهاي فرهنگی و سنتی به افراد براي مقابله با ضربه‌هاي غیر قابل اجتناب زندگی کمک می‌کند.
تاب آوري در انواع رفتار‌ها، افکار و اعمال می‌تواند آموخته شود.
به نقل از دایان ال. کوتو، روزهای تاریکی هستند: افراد شغل‌هایشان را از دست می‌دهند، حقوق‌ها کاهش می‌یابد، مردم به خاطر ناتوانی در پرداخت اقساط وام، خانه‌هایشان را از دست می‌دهند. بعضی از آنها فرو می‌ریزند و در افسردگی غرق می‌شوند یا اعتماد به نفس خود را برای همیشه از دست می‌دهند.
اما بعضی دیگر به سرعت بهبود پیدا می‌کنند. برای مثال از فرصت اخراج برای دست زدن به یک کار جدید استفاده می‌کنند. چه چیز در روزگار سخت دست آنها را می‌گیرد؟ تاب‌آوری
سه ویژگی شاخص افراد تاب آور:
– آنها با خونسردی واقعیت‌های سختی را که با آنها مواجهند می‌پذیرند.
– آنها از درون روزگار وحشتناک معنا بیرون می‌کشند.
– این گروه توانایی خارق‌العاده‌ای دارند برای بدیهه‌سازی و با هرآنچه در اختیار دارند.
در زمان بحران‌های عمیق، تاب‌آوری از همیشه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. خوشبختانه می‌توانیم یاد بگیریم که شرایط سخت را تاب بیاوریم.
دین بکر، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل ادپتیو لرنینگ سیستمز،که برنامه‌هایی درباره آموزش تاب‌آوری تهیه و ارائه می‌کند. معتقد است: “در موفقیت و شکست فرد، سطح تاب‌آوری او، بیش از آموزش نظری، بیش از تجربه و بیش از آموزش عملی تعیین کننده است. در بخش سرطان نیز همین‌طور است. در المپیک نیز همین‌طور است، در اتاق هیئت مدیره نیز.”
تحقیقات دانشگاهی در زمینه تاب‌آوری حدود 40سال پیش با مطالعات پیشگامانه نورمن گامزی آغاز شد. اکنون یکی از اساتید بازنشسته دانشگاه مینه‌سوتا در میناپولیس است. او پس از تحقیق درباره کودکانی که والدین اسکیزوفرنی دارند و در نتیجه بزرگ شدن با آنها به اسکیزوفرنی مبتلا نمی‌شوند، نتیجه گرفت که برخی خواص تاب‌آوری نقش بزرگی در سلامت روحی افراد بازی می‌کنند مسئله‌ای که هیچکس قبلا فکرش را هم نمی‌کرد.
بر طبق تحقیقات انجام شده، در رابطه با تاب‌آوری، افراد تاب‌آور سه ویژگی دارند: پذیرش بی‌شائبه حقیقت، باور عمیق به اینکه زندگی هدفمند است.
باوری که با ارزش‌های ریشه‌دار حمایت می‌شود، و توانایی غیرطبیعی برای بدیهه‌سازی.
شما می‌توانید به کمک صرفا یک یا دو ویژگی از سختی‌ها عبور کنید. اما برای آنکه کاملا تاب‌آور باشید، باید هر سه ویژگی را داشته باشید. این ویژگی‌ها برای سازمان‌های تاب‌آور هم صادق است. بیایید به نوبت نگاهی به هرکدان بیاندازیم.
غلبه بر واقعیت‌های ناگوار
یک باور رایج درباره تاب آوری آن است که از طبیعتی خوش‌بینانه برمی‌خیزد. این مطلب صحیح است، اما تنها تا آن‌جایی که این‌گونه خوش‌بینی حس شما را درباره واقعیت منحرف نکند.
در اوضاع و احوال بسیار سخت، تفکر مثبت عملا می‌تواند منجر به فاجعه شود. واقعیت این است که هنگامی که شجاعانه با واقعیت روبه‌رو می‌شویم، خود را آماده می‌کنیم. به شیوه‌هایی عمل می‌کنیم که به ما اجازه می‌دهد از دشواری‌های عجیب و غریب به سلامت عبور کنیم. ما خود را آموزش می‌دهیم که چگونه پیش از وقوعِ واقعه از آن نجات پیدا کنیم.
در جستجوی معنا
توانایی مشاهده واقعیت پیوند نزدیکی با دومین بلوک سازنده تاب آوری دارد. تمایل به بیرون کشیدن معنا از روزگار سخت است. ما همگی افرادی را میشناسیم که تحت فشار تسلیم می‌شوند. گریه می‌کنند: “چرا این اتفاق برای من باید بیفتد؟” چنین افرادی خود را قربانی می‌دانند. زندگی در سختی‌ها هیچ درسی به آنها نمی‌آموزد. اما افرادی که تاب‌آوری دارند، درباره رنج‌هایشان ایده‌ها و نظریاتی ابداع می‌کنند تا از آنها برای خودشان و دیگران معنا بیافرینند.
محققان معتقدند که این پویایی معناسازی است که به کمک آن، افرادی که توان تاب آوری دارند، از سختی‌های امروز به آینده‌ای سرشارتر و بهتر پل می‌زنند. این پل‌ها امروز را قابل کنترل می‌کنند.
یافتن معنا در محیطی که در آن زندگی می‌کنیم یکی از جنبه‌های مهم تاب‌آوری است. جای شگفتی نیست که موفق‌ترین سازمان‌ها و افراد از نظام‌های ارزشی قدرتمندی برخوردارند. ارزش‌های قدرتمند به محیط معنا می‌دهند. زیرا راه‌هایی برای تفسیر و شکل دادن به رویدادها عرضه می‌کنند.
ارزش تاب آوری در دنیای امروز
هرچه این روزها رایج است که ارزش‌ها را به سخره می‌گیرند، بی‌گمان تصادفی نیست که تاب‌آورترین سازمان در جهان کلیسای کاتولیک بوده که برای مدت بیش از دو هزارسال به لطف مجموعه ارزش‌های تغییرناپذیرش، از جنگ، فساد و تفرقه جان به در برده است.
کسب و کارهایی که جان سالم به در می‌برند نیز ارزش‌هایی دارند که برای آنها اهدافی ورای صرفا پول درآوردن بوجود می‌آورند. تاب‌آوری را نمی‌توان به لحاظ اخلاقی خوب یا بد دانست. تاب‌آوری صرفا مهارت و ظرفیت قوی بودن در شرایط فشار عصبی و تغییر است.
همان‌طور که ویکتور فرانکل نوشت: “به‌طور تنها آن زندانیانی توانستند زنده بمانند که پس از سال‌ها خود را از این اردوگاه به آن اردوگاه کشاندند.
کلیه محظورات اخلاقی را در نبرد برای ماندن کنار گذاشتند. آنها آماده بودند که از هر وسیله‌ای، صادقانه و غیر آن، حتی حیوان صفتانه، استفاده کنند تا جان خود را نجات دهند. مایی که برگشتیم می‌دانیم که: بهترینِ ما بازنگشتند.
ارزش‌ها، مثبت یا منفی، عملا برای تاب آوری سازمانی مهم‌تر از آن است که افراد تاب آوری در استخدام باشند. اگر کارکنان تاب‌آور همگی واقعیت را به شیوه‌های متفاوت تفسیر کنند، تصمیمات و اقدامات آنها ممکن است با یکدیگر در تعارض قرار بگیرند. بقای سازمان را به خطر بیاندازد. با آشکار شدن ضعف سازمان، افراد بسیار تاب‌آور بیشتر احتمال دارد به‌جای آنکه بقای خود را به مخاطره بیاندازند، خود را از شر سازمان خلاص کنند.
نبوغ آیینی
سومین بلوک سازنده تاب آوری، توانایی چاره‌سازی با هرچیزی است که در اختیار ماست. روانشناسان به تبعیت از کلود لوی استروس مردم‌شناس این مهارت را بریکولاژ (سرهم‌بندی کردن) می‌نامند. جالب اینکه ریشه‌های این واژه پیوند نزدیکی با مفهوم تاب‌آوری دارند که معنای لغوی‌اش “بازگشت کردن” است. لوی استروس می‌گوید: “بریکودر در معنای قدیمی‌اش همیشه با ارجاع به برخی حرکات خارج از قلمرو شی به کار می‌رفت: توپی که برمی‌گردد، سگی که سرگردان است یا اسبی که برای اجتناب از یک مانع از مسیر مستقیم‌اش منحرف می‌شود.”
سرهم بندی کردن را به معنای امروزی‌اش می‌توان نوعی ابداع‌گری تعریف کرد! توانایی بدیهه‌سازی راه‌حل یک مشکل بدون در اختیار داشتن ابزارها یا مواد مناسب یا بدیهی. سرهم‌بندی کنندگان همیشه همین‌طور کار می‌کنند با چیزهایی که در خانه است رادیو می‌سازند یا اتومبیل‌هایشان را خودشان تعمیر می‌کنند. آنها بیشتر چیزهایی را که دارند، خودشان می‌سازند.
از اشیا استفاده‌های ناآشنا می‌کنند. سازمان‌های تاب‌آور پر از سرهمکنندگانند، هرچند البته همه آنها ریچارد فاینمن نیستند.
در واقع، کمپانی‌هایی که از بحران‌ها جان سالم به‌در می‌برند، به بدیهه‌سازی به چشم یک مهارت اصلی می‌نگرند.
واضح است که شانس نقش زیادی در زندگی دارد. اما خوش‌شانس بودن همان تاب‌آور بودن نیست. تاب آوری یک واکنش است، شیوه مواجهه جهان و فهم آن است که عمیقا در ذهن و روح انسان حک شده است.
افراد و کمپانی‌های تاب‌آور با واقعیت با وفاداری به اصول مواجه می‌شوند، به جای گریه و زاری در یاس و ناامیدی به بیرون کشیدن معنا از سختی‌ها روی می‌آورند و راه‌حل‌ها را فی‌البداهه از هیچ فراهم می‌آورند. دیگران چنین نمی‌کنند. این طبیعت تاب‌آوری است و ما هرگز به‌طور کامل به درک آن موفق نخواهیم شد.
اهمیت بدیهه‌سازی
هنگامی که فاجعه رخ می‌دهد، مبتکر باشید. از آنچه در اختیار دارید، حداکثر استفاده را بکنید. منابع را در کاربردهای ناآشنا به‌کار بگیرید. امکاناتی را به تصویر درآورید که دیگرا نمی‌توانند آنها را ببینند.
تاب آوری چه ویژگی‌هایی در فرد ایجاد می‌کند؟
• اعتماد به نفس
• توانایی حل مسئله
• احساس ارزشمندی و عزت نفس
• مهارت‌های ارتباطی خوب
• مثبت اندیشی و خوش‌بینی
• آگاه و هوشیار هستند. قبل از عمل، فکر می‌کنند
• آنها به هنگام شکست، در جایگاه قربانی فرو نمی‌روند
در آخر…
با تمرکز بر روی نقاط قوت، سعی در تقویت آنها داشته باشید! تقاط ضعف را بپذیرید. آگاه باشید که هیچ انسانی بدون ضعف بر روی کره زمین وجود ندارد. مهارت‌های خود را افزایش دهید. فراموش نکنید که تاب آوری، با تمرین قابل دستیابی است.
